ULUSLARARASI KORUMA ÇEŞİTLERİ

Uluslararası korumanın en önemli özelliği, yabancının ülkede kalışını yasal bir hale getirmesidir. Kanunda uluslararası koruma başvurusu yapılabilecek ve kabul edilebilecek yabancılar açıklanmıştır.

MÜLTECİ

Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 61.maddesinde;

(1) Avrupa ülkelerinde meydana gelen olaylar nedeniyle; ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düşüncelerinden dolayı zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için vatandaşı olduğu ülkenin dışında bulunan ve bu ülkenin korumasından yararlanamayan ya da söz konusu korku nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancıya veya bu tür olaylar sonucu önceden yaşadığı ikamet ülkesinin dışında bulunan, oraya dönemeyen veya söz konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen vatansız kişiye statü belirleme işlemleri sonrasında mülteci statüsü verilir.

Yukarıda da görüldüğü üzere mülteci olabilmek için ‘’Avrupa’’ ülkelerinde meydana gelen olaylar nedeniyle ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düşüncelerinden dolayı zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için

1. Vatandaşı olduğu ülkenin dışında bulunan ve bu ülkenin korumasından yararlanamayan yabancıya
2. Söz konusu korku nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancıya

Veya bu tür olaylar sonucu

1. Önceden yaşadığı ikamet ülkesinin dışında bulunan
2. Oraya dönemeyen
3. Söz konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen

Vatansız kişilere statü belirleme işlemleri sonrası mülteci statüsü verilir.

ŞARTLI MÜLTECİ

Şartlı mültecilik kanunun 62.maddesinde;

 (1) Avrupa ülkeleri dışında meydana gelen olaylar sebebiyle; ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düşüncelerinden dolayı zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için vatandaşı olduğu ülkenin dışında bulunan ve bu ülkenin korumasından yararlanamayan, ya da söz konusu korku nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancıya veya bu tür olaylar sonucu önceden yaşadığı ikamet ülkesinin dışında bulunan, oraya dönemeyen veya söz konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen vatansız kişiye statü belirleme işlemleri sonrasında şartlı mülteci statüsü verilir. Üçüncü ülkeye yerleştirilinceye kadar, şartlı mültecinin Türkiye’de kalmasına izin verilir.

Şartlı mülteci ise ‘’Avrupa ülkeleri dışında meydana gelen olaylar sebebiyle; ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düşüncelerinden dolayı zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için

1. Vatandaşı olduğu ülkenin dışında bulunan ve bu ülkenin korumasından yararlanamayan yabancıya
2. söz konusu korku nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancıya

veya bu tür olaylar sonucu

1. Önceden yaşadığı ikamet ülkesinin dışında bulunan
2. Oraya dönemeyen
3. Söz konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen

vatansız kişilere statü belirleme işlemleri sonrası şartlı mülteci statüsü verilir.

İKİNCİL KORUMA

Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu 63. Maddesinde;

‘’(1) Mülteci veya şartlı mülteci olarak nitelendirilemeyen, ancak menşe ülkesine veya ikamet ülkesine geri gönderildiği takdirde; a) Ölüm cezasına mahkûm olacak veya ölüm cezası infaz edilecek, b) İşkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacak, c) Uluslararası veya ülke genelindeki silahlı çatışma durumlarında, ayrım gözetmeyen şiddet hareketleri nedeniyle şahsına yönelik ciddi tehditle karşılaşacak, olması nedeniyle menşe ülkesinin veya ikamet ülkesinin korumasından yararlanamayan veya söz konusu tehdit nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancı ya da vatansız kişiye, statü belirleme işlemleri sonrasında ikincil koruma statüsü verilir.’’

Kişinin ikincil koruma statüsü alabilmesi için

1-Mülteci veya şartlı mülteci olarak nitelendirilmemeli gerekmektedir.

2- Menşe ülkesine veya ikamet ülkesine geri gönderildiği takdirde

1. Ölüm cezasına mahkûm olacak veya ölüm cezası infaz edilecek
2. İşkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacak
3. Uluslararası veya ülke genelindeki silahlı çatışma durumlarında, ayrım gözetmeyen şiddet hareketleri nedeniyle şahsına yönelik ciddi tehditle karşılaşacak olması

Sebepleriyle menşe ülke veya ikamet ülke korumasından yararlanamayan veya sayılan sebeplerden yararlanmak istemeyen yabancı veya vatansız kişi bu statüye sahip olabilecektir.

ULUSLARARASI KORUMANIN HARİCİNDE TUTULMA

Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 64.maddesinde uluslararası korumadan yararlanamayacak yabancılar düzenlenmiştir. Kişinin farklı bir uluslararası örgütten koruma veya yardım görmesi, ikamet ettiği ülke tarafından kendisine vatandaşların sahip olduğu hakların bahşedilmesi sebebi ve kişinin bazı fiillerden suçlu olması durumunda yabancıya uluslararası koruma statüsü verilmeyecektir.

MADDE 64 – (1) Başvuru sahibi;

1. a) Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği dışında, diğer bir Birleşmiş Milletler organı veya örgütünden hâlen koruma veya yardım görüyorsa,
2. b) İkamet ettiği ülke yetkili makamlarınca, o ülke vatandaşlarının sahip bulundukları hak ve yükümlülüklere sahip olarak tanınıyorsa,
3. c) Sözleşmenin 1 inci maddesinin (F)fıkrasında belirtilen fiillerden suçlu olduğuna dair ciddi kanaat varsa, uluslararası korumadan hariçte tutulur.

Sözleşmenin 1 İnci Maddesinin F Fıkrası

1. Bu Sözleşme hükümleri:

(a) barışa karşı suç, savaş suçu veya insanlığa karşı suç gibi suçlar için hükümler koyan uluslararası belgelerde tanımlanan bir suç işlediğine;

(b) mülteci sıfatıyla kabul edildiği ülkeye sığınmadan önce, sığındığı ülkenin dışında ağır bir siyasi olmayan suç işlediğine;

(c) Birleşmiş Milletler ‘in amaç ve ilkelerine aykırı fiillerden suçlu olduğuna; dair hakkında ciddi kanaat mevcut olan bir kişi hakkında uygulanmayacaktır.

MADDE 83 – (1) Mülteci, şartlı mülteci ve ikincil koruma statüsü verilenlere yabancı kimlik numarasını içeren kimlik belgesi düzenlenir. Kimlik belgeleri hiçbir harca tabi olmayıp ikamet izni yerine geçer.

Uluslararası Koruma Statüsünün Sona Ermesi

MADDE 85

(1) Uluslararası koruma statüsü sahibi kişi;

1. a) Vatandaşı olduğu ülkenin korumasından kendi isteğiyle tekrar yararlanırsa,
2. b) Kaybettiği vatandaşlığını kendi isteğiyle tekrar kazanırsa,
3. c) Yeni bir vatandaşlık kazanmışsa ve vatandaşlığını kazandığı ülkenin korumasından yararlanıyorsa,

ç) Terk ettiği veya zulüm korkusuyla dışında bulunduğu ülkeye kendi isteğiyle tekrar dönmüşse,

1. d) Statü verilmesini sağlayan koşullar ortadan kalktığı için vatandaşı olduğu ülkenin korumasından yararlanabilecekse,
2. e) Vatansız olup da, statü verilmesine yol açan koşullar ortadan kalktığı için önceden yaşadığı ikamet ülkesine dönebilecekse
3. f) 84 üncü maddedeki hükümler saklı kalmak kaydıyla; kendi isteğiyle Türkiye’den ayrılırsa, üçüncü bir ülkenin korumasından faydalanırsa, üçüncü bir ülkeye insani nedenler veya yeniden yerleştirme kapsamında kabul edilirse, üçüncü bir ülkeye çıkış yaparsa ya da ölürse, uluslararası koruma statüsü sona erer.

ULUSLARARASI KORUMA STATÜSÜNÜN İPTALİ

MADDE 86 – (1) Uluslararası koruma statüsü verilen kişilerden;

1. a) Sahte belge kullanma, hile, aldatma yoluyla veya beyan etmediği gerçeklerle statü verilmesine neden olanların,
2. b) Statü verildikten sonra, 64 üncü madde çerçevesinde hariçte tutulması gerektiği anlaşılanların, statüsü iptal edilir.

(2) Maddi gerekçelerini ve hukuki dayanaklarını içeren iptal kararı, ilgiliye veya yasal temsilcisine ya da avukatına tebliğ edilir. İlgili kişi bir avukat tarafından temsil edilmiyorsa kararın sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkında kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir.