|
MERA KANUNU
Tahsis Amacının Değiştirilmesi Madde 14
“Tahsis amacı değiştirilmedikçe mera, yaylak ve kışlaktan bu Kanunda gösterilenden başka şekilde yararlanılamaz. Ancak, bu Kanuna veya daha önceki kanunlara göre mera, yaylak ve kışlak olarak tahsis edilmiş olan veya kadimden beri bu amaçla kullanılan arazilerden;
a) Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığının talebi üzerine, 3213 sayılı Maden Kanunu ve 6326 sayılı Petrol Kanunu ile 3/6/2007 tarihli ve 5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu hükümlerine göre, arama faaliyetleri sonunda rezervi belirlenen maden ve petrol faaliyeti ile jeotermal kaynak ve doğal mineralli sular için zaruri olan,
… Yerlerin, ilgili müdürlüğün talebi, komisyonun ve defterdarlığın uygun görüşü üzerine, valilikçe tahsis amacı değiştirilebilir ve söz konusu yerlerin tescilleri Hazine adına, vakıf meralarının tescilleri ise vakıf adına yaptırılır.
…Bu Kanun kapsamında, 3213 sayılı Maden Kanunu ve 6326 sayılı Petrol Kanunu hükümlerine göre arama ve işletme faaliyetlerinin yürütülmesi ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkartılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
MERA YÖNETMELİĞİ
Tahsis Amacının Değiştirilmesi Madde 8
“Komisyon ilgili müdürlükten, gerekli gördüğü hallerde ek bilgi ve belge isteyebilir. Valiliğin kararına esas olacak rapor Komisyonca hazırlanarak, karar defterine geçirilir ve üyelerce imzalanır. İnceleme raporları Komisyona sunulmak üzere teknik ekipler vasıtasıyla hazırlanır. Tahsis amacı değişikliği talep edilen alan için teknik ekip tarafından hazırlanan rapor olumlu ise yirmi yıllık ot geliri de bir raporla tespit edilerek Komisyona teslim edilir.
Teknik Ekip; inceleme raporunu istenen bilgi ve belgelere göre hazırlar, talep ile ilgili kesin görüşünü de belirterek raporu imzalar ve Mera Komisyonuna teslim eder.
Teknik ekipçe hazırlanacak inceleme raporu; bölgedeki hayvan sayısı, hayvanın cinsi, kaba yem kaynakları, kaba yem üretimi, kaba yem açığı, üretilen kaba yemin ihtiyacı karşılama oranı ile tahsis amacının değiştirilmesi halinde kaba yem ihtiyacının nereden karşılanacağı, meranın vasfı, topografyası, toprak yapısı, vejetasyonun yapısı, otlatma kapasitesi, yatırım için talep edilen alanın dışında başka uygun alan olup olmadığı, yatırımın hangi parasal kaynaktan yapılacağı, köyün toplam merası, teknik ekibin kesin görüşü, çiftçi hane sayısı, çiftçi görüşü gibi bilgileri içerir.
Teknik ekip Komisyona sunmak üzere, gerekli gördüğü hallerde ilgili kurum veya kuruluştan ek bilgi ve belge isteyebilir, inceleme raporuna bulunmasını istediği ek bilgi ve belgeleri ekler. Raporun sonuç bölümünde yapılacak yatırımın mera bütünlüğünü bozup bozmadığı, köyün kaba yem açığının mevcut olup olmadığı ve miktarı, açık var ise nasıl karşılanacağı, alternatif alanın olup olmadığı ile birlikte teknik ekibin kesin görüşü yer alır.
… İşletme … Ruhsat sahibi, tahsis amacı değiştirilen alanın Hazine adına tescil edilmesi için ÇED (Çevresel Etki Değerlendirme) olumlu belgesini faaliyete başlamadan vermelidir.”
MADENCİLİK FAALİYETLERİ İZİN YÖNETMELİĞİ
Tahsis amacının değiştirilmesi Madde 42
“Mera, yaylak ve kışlakların tahsis amacının değiştirilmesi talebi gerekli belgelerle Genel Müdürlüğe yapılır.
Genel Müdürlüğe yapılan müracaatlar değerlendirilerek, görüşle beraber gerekli belgeler Tarım ve Köyişleri Bakanlığı il müdürlüğüne gönderilir.
Tahsis amacının değiştirilmesi işlemlerinin müracaat tarihinden itibaren en geç 3 ay içinde sonuçlandırılması esastır.”
|
Bilindiği gibi uygulamada bir maden ihalesini kazanan madencinin önce ruhsat sonra çevre izinlerini almasını müteakip mülkiyet izinleri ile uğraşması gerekmektedir. Bu süreçte de ihaleyi kazanmış olmasına rağmen yine de madencilik faaliyetlerine başlaması belli süreler almaktadır.
En sıkıntılı izinlerden biri de mera alanlarına ilişkindir. Zira idareler oldukça katı tutumlara sahiptir ve çoğunlukla da talepleri reddetmektedir. Böyle durumlarda 60 gün içerisinde idare mahkemeleri nezdinde işbu kararların iptali dava açılması gerekmektedir. Bu davalarda Danıştayın dikkat çektiği hususlar şu şekildedir;
- Objektif hususlar mevcut olmadan taleplerin reddedilmesi hukuka aykırıdır.
- Kamu yararı bağlamında madencilik ve mera faaliyetleri arasında makul bir seçim yapılmalıdır.
- Dava konusu taşınmazın mera vasfının değiştirilmesinde zaruret halinin olup olmadığı incelenmelidir.
- Mahallede bulunan çiftçi hane halkının yem ihtiyacını karşılaması için alternatif alan olup olmadığı hususu gözetilmelidir.
- Tahsis değişikliği talebinin reddinde üstün kamu yararı bulunup bulunmadığı hususlarına ilişkin gerekli ve yeterli tespit yapılmalıdır.
- Gerekirse benzer alanlarda meracılık faaliyetlerinin devam ettirilmesi için başkaca taşınmazlardan yer gösterilmelidir. Zira meracılık faaliyetleri hemen hemen ülkemizin her toprağında yapılabilirken madencilik faaliyetleri belli alanlarla sınırlı olmaktadır.
Danıştay 8. Daire’nin 2019/** E., 2020/** K. Sayılı kararında;
“4342 sayılı Mera Kanunu’nun 14. maddesinde, zaruri olması, gerekli bulunması ve ihtiyaç duyulması durumlarında meranın tahsis amacının değiştirilebileceği kurala bağlanmış, Mera Yönetmeliğinin 8. maddesinde, tahsis amacı değişikliğine ilişkin olarak teknik ekipçe hazırlanacak inceleme raporunun, teknik ekibin kesin görüşü, çiftçi hane sayısı, çiftçi görüşü gibi bilgileri içereceği belirtilmiş olup; anılan hükümlerde, yukarıda yer verilen dava konusu talimatta yer alan “meradan yararlanan çiftçilerin en az 1/2’sinin olumsuz görüş bildirmesi ve bu olumsuz görüşün nedeninin yatırımın sosyal sorunlara neden olacağının açıkça tespit edilmesi durumunda komisyon ve Valinin tahsis amacı değişikliğine olumlu karar veremeyeceği” yönünde bir kurala yer verilmemiştir.
Mera Kanunu’nun 14. maddesinde öngörülen usule göre; zaruri olan hallerde ilgili müdürlüğün Bakanlık İl Müdürlüğüne talebi, komisyonun ve defterdarlığın uygun görüşü üzerine, talep edilen alanın tamamının veya bir kısmının tahsis amacı Valilikçe değiştirilebilecektir. Mera Yönetmeliğinin 8. maddesi uyarınca da; tahsis amacı değişikliğine ilişkin olarak teknik ekipçe hazırlanacak inceleme raporunda yer verilecek hususlardan biri çiftçi görüşü olup; mera vasfının değiştirilmesi söz konusu olduğunda, çiftçi tarafından ileri sürülecek hususların tahsis amacının değiştirilmesine engel teşkil edecek nitelikte olup olmadığı komisyon tarafından Kanun ve Yönetmelik uyarınca değerlendirilecek, ileri sürülen nedenlerin geçerli görülmesi halinde komisyon tarafından olumsuz görüş verilebilecektir.
DİĞER YANDAN, DAVA KONUSU İŞLEMDE “SOSYAL SORUNA NEDEN OLABİLECEĞİNİN AÇIKÇA TESPİTİ” ŞEKLİNDE DÜZENLENEN KOŞUL, HUKUKEN GEÇERLİ SAYILABİLECEK, OBJEKTİF HERHANGİ BİR KRİTER İÇERMEDİĞİ GİBİ, SÖZ KONUSU TESPİTİN HANGİ MAKAM TARAFINDAN YAPILACAĞI DA BELİRSİZDİR.
Mera tahsis amacı değişikliğini gerektiren şartların, çevresel ve kamusal etkileri ile kamu yararı ve hizmet gerekleri dikkate alınmak suretiyle bir bütün olarak değerlendirilmesi gerekirken; SIRF MERADAN YARARLANAN ÇİFTÇİLERİN EN AZ 1/2’SİNİN, HERHANGİ BİR NEDENE DAYANMAK ZORUNDA OLMAKSIZIN OLUMSUZ GÖRÜŞ BİLDİRMESİ VE BU OLUMSUZ GÖRÜŞÜN NEDENİNİN YATIRIMIN SOSYAL SORUNLARA NEDEN OLACAĞININ AÇIKÇA TESPİT EDİLMESİ DURUMUNDA TAHSİS AMACI DEĞİŞİKLİĞİ TALEBİNE OLUMLU KARAR VERİLEMEYECEĞİNİ ÖNGÖREN DAVA KONUSU KURALIN, TEKNİK EKİP VE MERA KOMİSYONUNCA TESPİT EDİLMESİ GEREKEN, MERA KANUNU VE MERA YÖNETMELİĞİYLE BELİRLENEN USUL VE ESASLARIN GÖZ ARDI EDİLMESİNE NEDEN OLACAĞI, BUNUN SONUCUNDA DA SUBJEKTİF DEĞERLENDİRMELERDEN KAYNAKLANAN FARKLI VE ÇELİŞKİLİ UYGULAMALARA YOL AÇACAĞI KUŞKUSUZDUR.
Açıklanan nedenlerle; … mera vasıflı taşınmazın, 33.500 m²’lik kısmının, tahsis amacının değiştirilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin Aydın Valiliği İl Mera Komisyonunun 16/04/2012 gün ve 261/7 sayılı kararının 3. maddesinin İPTALİNE, …. 28/01/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.”
Danıştay 8. Daire’nin 2017/** E., 2021/** K. Sayılı kararında;
“Dosyanın incelenmesinden, Kırıkkale ili, Çelebi ilçesi sınırları içerisinde kalan 92.84 hektarlık alana ilişkin olarak verilen 200710311 numaralı II (a) grubu maden işletme ruhsatlı sahada bulunan madenin çıkartılabilmesi için 147 ada, 100 parsel sayılı mera vasıflı 65.270,803 m2 büyüklüğündeki taşınmazın 4312 sayılı Mera Kanunu’nun 14. maddesi uyarınca tahsis amacının değiştirilmesi istemiyle Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığınca davalı idare nezdinde yapılan başvurunun il mera komisyonu tarafından uygun görülmediğinden bahisle reddi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta, dava konusu taşınmazın mera vasfının değiştirilmesinin talep edilmesi üzerine il mera komisyonunca görevlendirilen teknik ekip tarafından yerinde yapılan inceleme sonucu düzenlenen inceleme raporunda, hayvanlara yetecek kadar kaba yemin olmadığı, maden sahasına giden yolun orman ve mera alanlarının içerisinde kalması nedeniyle madene gidecek kamyon vb. taşıtların toprak yollarda toz kaldıracağı ve çevreye zararı olacağı, ayrıca yakında ilçenin içme suyu deposunun bulunduğu ve tozların içme suyuna da zararı olacağı ve tüm bu nedenlerle tahsis amacı değiştirilmesi isteminin uygun görülmediğinin belirtildiği, bu rapor uyarınca il mera komisyonunun 23/01/2015 tarih ve 695 sayılı işlemiyle istemin reddedildiği görülmektedir.
Davacı tarafından, mera tahsisi talep edilen alanda ekonomik ve işletilebilir cevher bulunduğu, madencilik faaliyetinin yöre halkına zarar vermeyeceği, aksine yararının olacağı, alandaki bitki örtüsünün zayıf olduğu hatta bazı yerlerde bitki örtüsünün bulunmadığı ileri sürülmüş; bu hususların tespiti için keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılması talep edilmiştir.
Sonuçları itibarıyla çevresel ve kamusal etkileri bulunan madencilik faaliyetinin, mera olarak tahsis edilen alanda gerçekleştirilebilmesi için taşınmazın tahsis amacının değiştirilmesi gerektiği açık olduğundan, amaç değişikliğini gerektiren şartların mevcut olup olmadığının tespit edilmesi gerekmektedir.
Bu bağlamda, uyuşmazlığın çözümü için davacı ve davalı idare tarafından ileri sürülen hususlar ve mera alanındaki madencilik faaliyetinin çevresel ve kamusal etkileri ile taşınmazın mera olarak korunması veya madencilik faaliyetinde bulunulmasından hangisinin kamu yararı açısından daha uygun olacağı dikkate alınarak, konuyla ilgili yasal düzenlemelerin bir bütün içinde değerlendirilmesi ve mera tahsis amacı değişikliğini gerektiren şartların mevcut olup olmadığınının ortaya konulabilmesi amacıyla aralarında en az bir maden mühendisi ile bir ziraat mühendisinin de bulunduğu bilirkişi heyetiyle mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılması gerektiğinden, eksik inceleme ve değerlendirmeye dayalı olarak verilen İdare Mahkemesi kararında hukuka uyarlık bulunmamıştır.
Açıklanan nedenlerle; Kırıkkale İdare Mahkemesinin temyize konu kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 16/03/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi. “
İstanbul BİM, 9. İDD., E. 2018/**, K.2018/**
“…somut olarak dava konusu taşınmazın mera vasfının değiştirilmesinde zaruret halinin olup olmadığına ve alternatif alan olup olmadığına ilişkin gerekli ve yeterli tespit ve gerekçelere yer verilmeden, somut bir bilgi ve belge ortaya konulmadan talebin reddedildiğinin görüldüğü, bu durumda, dava konusu taşınmazın mera vasfının değiştirilmesinde zaruret hali ile alternatif alan olup olmadığı ve üstün kamu yararı bulunup bulunmadığı hususlarında somut tespit ve gerekçelere yer verilmeksizin, sadece genel uyarı niteliğindeki Bakanlık yazısına yer verilmek suretiyle tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varıldığı, öte yandan, iş bu kararın doğrudan söz konusu yerin mera vasfının değiştirilmesi sonucunu doğurmayacağı, mevzuat çerçevesinde gerekli inceleme ve araştırma yapılarak somut tespit ve gerekçelere dayalı olarak idarece tekrar değerlendirmeye tabi tutulacağının da açık olduğu gerekçesiyle dava konusu işlemin
iptaline ilişkin olarak Ankara 2. İdare Mahkemesi’nce verilen 31/01/2020 gün ve E: 2019/1052, K: 2020/212sayılı kararı (…) aynı gerekçe ve nedenlerle Dairemizce de uygun görülmüş olup…”.
Danıştay 8. Daire Esas:2021/** Karar:2024/**
“Dava konusu istem: Ankara ili, Polatlı ilçesi, … mahallesi sınırları içinde kalan II (a) grubu maden (kalker) işletme ruhsat (Sicil:… ) sahası içinde kalan … ada, … sayılı mera vasıflı parselin 81.600,00 m2’lik kısmının 4342 sayılı Mera Kanunu’nun 14/a maddesi uyarınca mera vasfından çıkarılması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin Ankara Valiliği İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmektedir.
Davacının başvurusu üzerine hazırlanan 08.05.2019 tarihli Mera İnceleme Raporu doğrultusunda Mera Komisyonunun … tarih ve … sayılı kararıyla davacının başvurusunun reddedildiği görülmekle birlikte, anılan taşınmazın zayıf mera vasfında olduğu ve mevcut haliyle kaba yem ihtiyacını karşılamadığı tespitlerine yer verilmesine rağmen dava konusu taşınmazın mera vasfının değiştirilmesinde zaruret halinin olup olmadığı, mahallede bulunan çiftçi hane halkının yem ihtiyacını karşılaması için alternatif alan olup olmadığı, tahsis değişikliği talebinin reddinde üstün kamu yararı bulunup bulunmadığı hususlarına ilişkin gerekli ve yeterli tespit yapılmaksızın tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmediği, mevzuat çerçevesinde gerekli inceleme ve araştırma yapılarak idarece tekrar değerlendirmeye tabi tutulacağı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.”
Ankara maden avukatı
Maden hukuku
Mera izinleri